تکوین‌بخشی واگرایانۀ ترکیه در روابط ایران و جمهوری آذربایجان

تغییر ساختار نظام بین‌الملل و خلأ قدرت به‌وجودآمده پس از فروپاشی اتحاد شوروی، زمینه‌ساز حضور و رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آسیای مرکزی و قفقاز شده است؛ به‌گونه‌ای که نقش‌آفرینی یک قدرت در منطقه با حساسیت و واکنش سایر قدرت‌ها روبه‌ور می‌شود. مناسبات ایران با جمهوری آذربایجان از این موضوع جدا نبوده و با واکنش سایر قدرت‌ها روبه‌رو شده است. یکی از عوامل اصلی ایجاد محدودیت در گسترش روابط ایران با جمهوری آذربایجان، هدف‌ها و منافع قدرت‌های تأثیرگذار فرامنطقه‌ای در منطقۀ قفقاز و نقش آن‌ها در مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان است. هدف اصلی این نوشتار تبیین نقش ترکیه در روابط ایران و جمهوری آذربایجان است. هم‌سویی هویتی ترکیه با جمهوری آذربایجان و تضاد هویتی این قدرت فرامنطقه‌ای با ایران، محدودیت روابط ایران و جمهوری آذربایجان را سبب شده است و به‌دلیل گسترش روزافزون روابط جمهوری آذربایجان با ترکیه به‌نظر می‌رسد که این وضعیت تداوم یابد و نسبت به سال‌های قبل تغییر (بهبود روابط) ایجاد نشود. در این نوشتار از دیدگاه سازه‌انگاری و به روش تبیینی این فرضیه بررسی می‌شود.